Thứ năm tuần trước (18/12/2014), các nhà nghiên cứu thuộc top đầu của RIKEN đã chính thức lên tiếng về trường hợp của tế bào “STAP”. Nghiên cứu này từng được đánh giá là bước đột phá quan trọng trong lĩnh vực nghiên cứu về tế bào gốc. Nhưng sau đó đã nhanh chóng biến thành một trận scandal nặng nề và hậu quả là một trong những nhà nghiên cứu liên quan đã tự vẫn. Đến thời điểm hiện nay, nghiên cứu về tế bào gốc này vẫn chưa có khả năng tái hiện lại được.
Theo người đưa tin của NHK, RIKEN đã chính thức thông báo rằng loại tế bào với tên gọi “STAP” (Stimulus-triggered Acquisition of Pluripotency) hoàn toàn không có khả năng tái hiện, viết lên một chương kết buồn cho một nghiên cứu đính đám làm mưa làm gió trên tạp chí khoa học Nature. “Những tế bào gốc đa năng không có khả năng hình thành bằng phương pháp được mô tả trong nghiên cứu”, NHK trích dẫn từ một nguồn dấu tên.
Vào tháng một năm vừa qua, RIKEN đã có những phát biểu hùng hồn về việc tiến sĩ Haruko Obokata, đã tìm ra phương pháp đơn giản để tái lập trình tế bào trưởng thành trở về đặc tính như tế bào gốc- loại tế bào tiền thân có khả năng biến đổi thành bất kỳ loại tế bào nào trong cơ thể. Nghiên cứu này trở thành tin nóng trên mọi phương tiện thông tin đại chúng của Nhật Bản, và tất nhiên tiến sĩ Obokata, với xuất thân từ Đại Học Harvard danh tiếng cũng trở thành một hiện tượng.
Thế nhưng, sự chú ý của các phương tiện đại chúng nhanh chóng trở thành sự hoài nghi khi những nghi vấn về công bố của cô Obokata ngày càng nhiều. Những lỗi xuất hiện trong một vài hình ảnh, dữ liệu của công bố, những lời chú thích được cho rằng cố tình đáng lạc hướng người đọc, và điều quan trọng nhất là các nhà khoa học khác không thể tái thực hiện nghiên cứu bằng phương pháp được mô tả trong bài viết trên Nature.
Tiến sĩ Obokata khẳng định mình đã tạo ra tế bào STAP ít nhất là 200 lần trước khi công bố. Từ tháng bảy, cô đã tiến hành thí nghiệm, song song với một nhóm nghiên cứu độc lập khác nhằm tái hiện kết quả. Cô tuyên bố rằng, để có thể tạo được tế bào STAP cần có một “kỹ xảo bí mật”. Tuy nhiên, cô từ chối tiết lộ về kỹ xảo này và nói rằng đây sẽ là chủ để trong công bố tiếp theo của cô.
Tạp chí khoa học uy tín hàng đầu thế giới Nature đã chính thức thu hồi công bố còn nhiều khiếm khuyết này sau khi được sự đồng ý của cô Obokata vào tháng sáu.
Dưới sức ép của dư luận và scandal, nhà khoa học chuyên ngành về tế bào gốc, ông Yoshiki Sasai, đồng tác giả và cũng là người hướng dẫn cho Obokata đã treo cổ tự vẫn. Điều này càng làm chấn động nền khoa học Nhật Bản.
Hiện tại, RIKEN cam kết sẽ tái cơ cấu lại Trung Tâm Phát Triển Sinh Học (Center for Developmental Biology), nơi mà scandal này đã xảy ra.
Biên dịch: Trungmaster, theo phys.org
